“Памнажайце
духоўнасць штодня,
ад крыніц
прычашчайцеся чыстых…”
Кожны чалавек у
нейкі перыяд свайго жыцця прыходзіць да высновы: я – толькі госць у гэтым
свеце. З гадамі яго пачынаюць непакоіць думкі: а што будзе далей? Як трэба
жыць, каб з гонарам прайсці выпрабаванні зямнога шляху? І тады многія звяртаюцца да высокадухоўных, мудрых кніг:
Бібліі, Евангелля, Жыція святых.
Шматлікія беларускія
пісьменнікі, паэты пісалі і ў наш час пішуць на духоўную тэму. Праўда, ёсць і
такія, што баяцца заглянуць за заслону невядомага, нязведанага або баяцца
напісаць штосьці не так, адчуваюць, што ў іх не хапае ведаў. Тут, вядома, ёсць
і аб’ектыўныя прычыны. Па-першае, у Праваслаўных храмах усе службы вядуцца на
стара-царкоўнай мове, якую ведае далёка не кожны вернік. Па-другое, духоўнай
літаратуры на беларускай мове ў нас няма. Пагэтаму творцам, якія пішуць на нашай,
роднай мове бывае цяжка падабраць словы,
якія мелі б правільны сэнс і беларускае гучанне. Узяць тое ж рускае слова ”благовещение”
– хтосьці перакладае яго як – благавешчанне, а хтосьці дабравешчанне. Таму
пісьменнікі, якія звяртаюцца да духоўнай тэмы, звычайна, маюць немалы жыццёвы
багаж, багаты ўнутраны свет і смеласць. Вось як, напрыклад, аўтарка кнігі
“Святло няскоранай душы” – Надзея Парчук. Названае выданне пабачыла свет у
бягучым годзе, выпусціла кнігу брэсцкае выдавецтва “Альтэрнатыва”.
Першую і асноўную частку кнігі займае паэма, якая і дала
назву ўсяму зборніку. У творы Надзея Мікалаеўна на прыгожай паэтычнай мове даходліва
і кранальна з уласцівай ёй шчырасцю і яркай, багатай вобразнасцю распавядае
гісторыю няпростага жыцця святога пакутніка Георгія Перамоганосца, які жыў і
змагаўся за хрысціянства напрыканцы III – пачатку IVст.
Мяркую, што паэму цікава было б пачытаць як тым, хто
ведае пра жыццё і подзвіг святога Георгія, так і тым, хто яшчэ не судакрануўся
з гэтай гераічнай старонкай у гісторыі хрысціянства. Георгій Перамоганосец –
гэта ўзор мужнасці, самаахвярнасці. Будучы маладым воінам, Святы вялікай веры ў
жудасныя часы распраў сам прыйшоў на сход да цара-язычніка, каб заступіцца за
абяздолены хрысціянскі люд, чым і выявіў сваю прыналежнасць да веры Хрыстовай.
У паэме многа па-мастацку аформленых маналогаў, дыялогаў.
Гэта палкія словы святога Георгія, самаўпэўненыя і ганарыста-гнеўныя нападкі і
абвінавачванні цара Дыяклецыяна, яго прыспешнікаў.
Другую частку кнігі займаюць вершы, прысвечаныя
Вялікадню, Ражджаству Хрыстову, Тройцы, Евангеллю, святым Еўфрасінні Полацкай,
Афанасію Брэсцкаму, Сафіі Слуцкай. Ёсць тут таксама творы-малітвы,
творы-ўслаўленні Бога, анёла-ахоўніка. Кранаюць радкі верша “Ты сонцам глядзіш
на мяне”:
Не забываеш пра мяне
Ў людской бясконцай плыні –
Шторанку сонейкам зірнеш
З блакітнае святыні.
Душу спагадную заўжды
Пашлеш на дапамогу…
Мне без цябе анікуды –
Ні дома, ні ў дарогу.
Тыя ж думкі гучаць і ў вершы “Паслушнікі твае…”:
Нам без цябе дарогі не асіліць
Той, што вядзе да Вечнасці святой,
А Ты любога можаш з нас акрыліць
Свяшчэнным словам, вераю жывой.
У вершы “Малітва” пранікнёна гучыць просьба:
Мае грахі да аднаго даруй,
Прасей, прашу, праз праведнае сіта.
І спапялі, каб болей не ўзышлі –
Ні пры дарозе, ні, крый Божа, ў полі:
Я не хачу на роднае зямлі
Нікчэмным зеллем прарастаць ніколі...”
Шчымлівы асабісты боль гучыць у вершы “Белы ранак”, як зварот аўтара да
анёла-ахоўніка:
Ты ад мяне не адлятай –
Ні ўдзень, ні ў сонны позні вечар,
Святыя крылы расхінай,
Ратуй ад крыўды чалавечай.
Твор “Святлінкі душы” – верш-павучанне, крышку кніжнае.
Але ж мы, старэйшае пакаленне, прывыклі, што кнігі дрэннаму не вучаць. Гэта
павінна быць так заўсёды. Дык вось у названым вершы паэтэса выдзяляе, называе
чытачу дэталёвы план, што трэба рабіць або не рабіць, каб душа зіхацела: не марнаваць
душу, малітоўна сілкаваць яе, памнажаць духоўнасць, берагчы сумленне. І як
вынік – просьба:
Не губляйце іскрынкі жывой,
Што належыць не вам, а Нябёсам.
Надзея ПАРЧУК у рабочым кабінеце
Цікава, што прадмову да кнігі Надзея Парчук напісала
сама. Уступ “Непераможаная любоў”
заслугоўвае ўвагі яшчэ і тым, што на адзіннаццаці старонках Надзея
Мікалаеўна не толькі распавядае пра незвычайную гісторыю напісання кнігі, але і
апісвае, вядома ж у прозе, жыццё святога Мікалая Цудатворца, прыводзіць свае
думкі, меркаванні, супастаўленні даўніны з сучаснасцю. У эпілогу паэтэса
распавядае пра сваіх продкаў, расказвае пра нараджэнне і ўзрастанне асабістага
духоўна-хрысціянскага светапогляду. Надзея Мікалаеўна піша: “Нельга сказаць,
што да веры ў Бога я прыйшла праз паэзію. Хутчэй наадварот: да паэзіі я прыйшла
праз веру ў Бога…”
Мне ж хочацца дадаць: “І з Яго дапамогай…”
Галіна
Бабарыка,
член Саюза
пісьменнікаў Беларусі
